ΟΣΤΕΟΠΟΡΩΣΗ

Τι είναι η οστεοπόρωση;

Η οστεοπόρωση είναι μία πάθηση κατά την οποία ο σκελετός, δηλαδή τα κόκκαλα του ασθενούς γίνονται αδύναμα και εύθραυστα ενώ παράλληλα η οστική τους μάζα μειώνεται. Η οστεοπόρωση εμφανίζεται κατά κύριο λόγο σε άτομα άνω των 40-50 ετών και οι γυναίκες μετά την κλιμακτήριο αποτελούν τους συχνότερους ασθενείς.

Ο ανθρώπινος οργανισμός αναπλάθει καθημερινά τα κόκκαλα, καταστρέφοντας ένα μικρό κομμάτι τους (το πιο γερασμένο) και αντικαθιστώντας το με καινούριο. Αυτό συμβαίνει στον ανθρώπινο οργανισμό μέχρι και περίπου την ηλικία των 20-25 ετών, ενώ συνεχίζει μέχρι τα 50 έτη με την ίδια οστική μάζα.

Μετά το πέρας της ηλικίας αυτής, η οστική μάζα μειώνεται κάθε χρόνο περίπου 1-2%. Ωστόσο, ασθενείς με οστεοπόρωση χάνουν μέχρι και 5-8% οστικής μάζας ετησίως, ενώ τα κόκκαλα τους γίνονται ιδιαίτερα αδύναμα. Έτσι, λοιπόν, τα κόκκαλα σπάνε με μεγαλύτερη ευκολία και μεγάλο ποσοστό των ασθενών παρουσιάζει οστεοπορωτικά κατάγματα.

Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση οστεοπόρωσης;

Οι παράγοντες κινδύνου διαχωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

στους τροποποιήσιμους, δηλαδή σε αυτούς που μπορούν να διορθωθούν με δική μας παρέμβαση όπως είναι

• Έλλειψη σωματικής άσκησης ή παρατεταμένη ακινητοποίηση
• Χαμηλό σωματικό βάρος
• Κάπνισμα
• Κατάχρηση αλκοόλ
• Χαμηλή πρόσληψη ασβεστίου
• Χαμηλό σωματικό βάρος ή απότομη απώλεια βάρους
• Πρόωρη εμμηνόπαυση (<45ετών), ωοθηκεκτομή
• Παρατεταμένη αμηνόρροια (> 1 έτος) πριν την εμμηνόπαυση

Στους μη τροποποιήσιμους ή προκαθορισμένους όπως είναι

• Το φύλο
• Η ηλικία
• Καυκάσια ή Ασιατική φυλή
• Ατομικό ιστορικό κατάγματος ως ενήλικας
• Οικογενειακό ιστορικό κατάγματος σε πρώτου βαθμού συγγενή

Επίσης αρκετές παθήσεις όπως ο υπερθυρεοειδισμός, υπερπαραθυρεοειδισμός, κακοήθη νοσήματα, παθήσεις του πεπτικού συστήματος, οι ρευματικές παθήσεις καθώς και διάφορα φάρμακα όπως η κορτιζόνη, τα αντιψυχωτικά, τα ανοσοκατασταλτικά κ.α, συνιστούν παράγοντες κινδύνου καθώς προκαλούν δευτεροπαθή οστεοπόρωση.

Συμπτώματα οστεοπόρωσης

Η οστεοπόρωση θεωρείται μία ύπουλη νόσος και αυτό διότι συνήθως δεν υπάρχουν συμπτώματα μέχρις ότου συμβεί το πρώτο κάταγμα. Τα συνήθη οστεοπορωτικά κατάγματα αφορούν τη σπονδυλική στήλη, το ισχίο και τον καρπό. Τα οστεοπορωτικά σπονδυλικά κατάγματα συνοδεύονται από σημαντική θνησιμότητα και νοσηρότητα (πόνος, παραμόρφωση σπονδυλικής στήλης) ενώ αυτά του ισχίου αποτελούν την πιο σοβαρή επιπλοκή της οστεοπόρωσης.

Διάγνωση οστεοπόρωσης

Η διάγνωση της οστεοπόρωσης πραγματοποιείται με κλινική εξέταση από εξειδικευμένο ορθοπαιδικό σε συνδυασμό με τη μελέτη του ιστορικού του ασθενούς. Παράλληλα, χρειάζεται εξέταση με μέτρηση της οστικής πυκνότητας. Η πιο διαδεδομένη και αξιόπιστη μέθοδος μέτρησης οστικής πυκνότητας είναι με τη χρήση «δέσμης φωτονίων διπλής ενέργειας» (dual energy X-ray absorptiometry DXA). Η εξέταση αυτή χρησιμοποιεί χαμηλής ενέργειας ακτίνες Χ, ικανές να ανιχνεύουν περιοχές με χαμηλά ποσοστά απώλειας οστού. Η μέθοδος DXA μετράει την οστική πυκνότητα στο ισχίο, στην σπονδυλική στήλη και στο αντιβράχιο, είναι ακριβής εξέταση, διαρκεί περίπου 15 λεπτά και εκθέτει τον ασθενή σε πολύ χαμηλή δόση ακτινοβολίας (λιγότερη από το 1/10 της ακτινοβολίας μιας απλής ακτινογραφίας θώρακος). Η οστική πυκνότητα του ασθενούς μετράται συγκριτικά με την οστική πυκνότητα νέων ασθενών της ίδιας φυλής και φύλου (T-Score) ή με την οστική πυκνότητα ασθενών της ίδιας ηλικίας, της ίδιας φυλής και φύλου. (Z-Score). Βάσει αυτών των μετρήσεων η Οστεοπόρωση ορίζεται ως οποιαδήποτε τιμή T-Score μικρότερη του -2.5 ενώ η Οστεοπενία ορίζεται ως οποιαδήποτε τιμή T-Score μεταξύ -1 και -2.5. Συμπληρωματικός εργαστηριακός έλεγχος αιματολογικών, βιοχημικών και ορμονολογικών εξετάσεων είναι απαραίτητος.

Εξεταστική κλίνη για DXA Scan

Ποιοι πρέπει να κάνουν μέτρηση οστικής πυκνότητας;

• Όλες οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες κάτω των 65 με έναν ή περισσότερους παράγοντες κινδύνου
• Όλες οι γυναίκες άνω των 65 ανεξαρτήτως παραγόντων κινδύνου
• Άνδρες από την ηλικία των 70 ετών και άνω
• Άνδρες κάτω των 70 ετών αλλά με παράγοντες κινδύνου για εμφάνιση κατάγματος
• Ενήλικες και των δύο φύλων με παθήσεις που σχετίζονται με απώλεια οστικής μάζας
• Ενήλικες και των δύο φύλων που λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή που μπορεί να ελαττώσει την οστική μάζα (πχ: η κορτιζόνη)
• Ασθενείς που ήδη λαμβάνουν αντιοστεοπορωτική αγωγή για την εκτίμηση του αποτελέσματος της θεραπείας τους

Θεραπεία οστεοπόρωσης

Για τη θεραπεία της οστεοπόρωσης, οι ασθενείς λαμβάνουν ειδική φαρμακευτική αγωγή. Τα φάρμακα που χρησιμοποιούνται για την αντιμετώπιση της οστεοπόρωσης διακρίνονται σε  αυτά που μειώνουν την οστική απώλεια και σε αυτά που αυξάνουν την οστική παραγωγή. Τα Διφωσφονικά (αλεδρονάτη, ριζεδρονάτη, ιβανδρονάτη, ετιδρονάτη, ζολενδρονάτη), η Ραλοξιφαίνη και η Δενοσουμάμπη ανήκουν στην πρώτη κατηγορία ενώ η Τεριπαρατίδη στη δεύτερη. Το Ρανελικό Στρόντιο συνιστά φαρμακευτική ουσία με μεικτή δράση. Η επιλογή της φαρμακευτικής αγωγής καθώς και η διάρκειά της πρέπει να εξατομικεύεται για κάθε ασθενή με βάση το ιστορικό του, το φύλο, την ηλικία και τη βαρύτητα  της πάθησης. Στόχος της αντιοστεοπορωτικής αγωγής είναι ένας και μοναδικός: η μείωση του καταγματικού κινδύνου.

Οστεοπόρωση και διατροφή

Η Μεσογειακή διατροφή επιβραδύνει τη μείωση της οστικής μάζας, με την κατανάλωση πολλών φρούτων, λαχανικών και ελαιόλαδου. Προϊόντα ολικής άλεσης, ξηροί καρποί και ψάρι βοηθούν σημαντικά στην καταπολέμηση της πάθησης. Τέλος, η κατανάλωση γαλακτοκομικών, άρα ασβεστίου, ενισχύει και ενδυναμώνει τα οστά.

Πρόληψη της οστεοπόρωσης

Παρόλο που διάφοροι προδιαθεσιακοί παράγοντες συμβάλουν σημαντικά στην εμφάνιση της οστεοπόρωσης, υπάρχουν ορισμένα μέτρα με στόχο την πρόληψή της:

• Διατήρηση φυσιολογικού βάρους
• Καθημερινή λήψη ασβεστίου και βιταμίνης D
• Τακτική άσκηση και γυμναστική
• Αποφυγή αλκοόλ και καπνίσματος
• Άμεση ρύθμιση ορμονικών θεμάτων κατά την εμμηνόπαυση

Εάν το συγκεκριμένο πρόβλημα σας αφορά επικοινωνήστε σήμερα με τον εξειδικευμένο Χειρουργό Ορθοπαιδικό Δρ. Δημήτρη Ηλιάδη, κάτοχο μεταπτυχιακού διπλώματος στον τομέα της οστεοπόρωσης και των μεταβολικών νοσημάτων των οστών, για μία πρώτη κλινική εξέταση και ένα εξατομικευμένο πλάνο θεραπείας.